Çankaya TV Anakart ROM Soketi Yenileme

Televizyon anakartları; görüntü işlemcisi (SoC), ses codec’i, güç dağıtımı, eşzamanlama hatları (I²C/SPI/UART), yüksek hızlı video arayüzleri (LVDS/eDP/HDMI), radyofrekans modülleri (Wi-Fi/BT), sensör ve kullanıcı arayüzleri ile birbirine bağlanan karmaşık bir ekosistemin kalbidir. Bu ekosistemde kalıcılık ve kimlik için tek ve kritik bir bileşen öne çıkar: ROM. Üreticiler, kalıcı veriyi çok farklı biçimlerde saklar: SPI NOR Flash, eMMC, NAND, seri EEPROM (EDID, NVRAM, kalibrasyon), bazen de mask ROM’lar. Bu bellekler doğrudan karta lehimli olabileceği gibi soket ile tak-çıkar olarak da kullanılır. Soketli düzen; üretim ve servis süreçlerinde hız kazandırır, ama mekanik yorgunluk, oksitlenme, ısı-nem döngüsü ve mikro titreşim gibi etmenlere karşı kırılgandır. Sonuçta sahada “TV logo ekranında kalıyor”, “kapanıp açılıyor”, “kanal listesi kayboldu”, “renkler düzeldi bozuldu”, “servis menüsü resetleniyor”, “bazı gün açılmıyor” gibi aralıklı ve sinir bozucu şikâyetler olarak karşımıza çıkar.

1) ROM ve Soket Tipolojileri: Kiminle Dans Ettiğinizi Bilin

Anakartlarda karşılaşabileceğimiz başlıca kalıcı bellek ve soket çeşitleri:

• SPI NOR Flash (SOIC-8/WSON-8/USON): Bootloader, temel yazılım, EDID/NVRAM bölümleri. Çoğu kartta SOIC-8 paket için klipsli test soketi kullanımı, bazı tasarımlarda board-level soket ile tak-çıkar.

• eMMC (BGA): Büyük yazılım imajları, uygulama katmanı. Genellikle lehimli; ancak modeller arası değişim için BGA soket adaptörü kullanan servis tasarımları da var.

• Seri EEPROM (24Cxx/AT24xx, 1-Wire vb.): Panel/renk kalibrasyonu, EDID, fabrika verileri. Sıklıkla DIP/SMT soket ya da pogo-pin test soketi ile programlanır.

• NAND Flash (TSOP/BGA): Geniş OS bölümleri. Soketli çözümler daha çok programlama jig’lerinde; TV üzerinde soket ender.

• Kart üstü micro-SD/SD kart: Bazı markalar yazılım dağıtımı/servis için micro-SD yuvası kullanır; burada gerçek “soket” yaylı kontaklı kart yuvasıdır.

Bu makale, board-level tak-çıkar ROM soketlerini hedefler: SOIC-8/SOP-8 yatay soketler, düşük profilli DIP/SMT yuvalar, yaylı (pogo) uyarlamalar ve kart üstü micro-SD yuvaları. Her biri farklı kontak kuvveti, kaplama ve ısıl/kimyasal dayanım profiline sahiptir.

2) Semptom → Katman Eşlemesi: ROM Soketi Arızalarını Tanımak

• Logo ekranında takılma / rastgele boot: Boot bölgesini okurken kontak direnci artışıyla ani hatalar; tekrar deneyince açılabilir.

• Soğukken açmıyor, ısınınca açıyor: Metallerin termal genleşmesiyle temasın “kendiliğinden” düzelmesi. Oksitlenmiş kontakların klasik davranışı.

• Kanallar/ayarlar resetleniyor: NVRAM/EEPROM okuma-yazma döngülerinde aralıklı temas; yazılamayan veri fabrika varsayılanına dönüyor.

• Renk/white balance dengesizliği, panel eşleşme hataları: Panel kalibrasyon verisi EEPROM’da; temas zayıfsa T-CON’a farklı profil gidiyor.

• Servis yazılımı yüklendikten sonra yine hata: Yazılım değil, iletişim güvenilirliği sorunu; soket temelli.

• Kısa süreli donma/yeniden başlama: ROM besleme pininde mikro kopukluk; brown-out tetikleniyor.

Bu harita, “yazılım mı donanım mı” ikileminde sizi sokete yaklaştırır. Özellikle mevsimsel (kış-yaz) değişen şikâyetler soket kimyasına işaret eder.

3) Güvenlik ve ESD: Hafıza Hatası Çoğu Kez ESD’nin Anı

ROM ve özellikle eMMC/EEPROM hatları ESD’ye aşırı duyarlıdır. Soket yenilemeye başlamadan:

• ESD bilekliği ve iletken mat kullanın.

• Gücü kesin, anakart üzerindeki rayların deşarjını bekleyin.

• Programlama jig’leri ve klipsler de topraklı olsun.

• Flux kalıntılarının iletkenleşebileceğini unutmayın; temizlik şart.

4) Soket Seçimi: Kontak Kaplaması, Geometri ve Yaşam Döngüsü

Doğru soket, yalnızca “aynı ayak dizilimi” demek değildir. Dikkat edilecek başlıklar:

• Kontak kaplaması:

  • Kalay (Sn): Ekonomik, ancak oksitlenmeye daha yatkın.

  • Nikel alt taban + Altın kaplama (Au): Düşük temas direnci, korozyona direnç, düşük mikro hareket aşınması.

  • Palladyum-nikel + Altın flaş: Yüksek çevresel dayanım.

• Kontak kuvveti ve geometrisi: Yeterli yay kuvveti, ama bileşen ayağını kesmeyecek profil. “Yüksek force” düşük profil soketlerde ayak bükebilir.

• Sıcaklık/nem çevrimi dayanımı: TV içerisi ısınır-soğur; kontakların mikro hareket toleransı kritik.

• Düşük profil ve gövde malzemesi: Optik/ekran gövdesine çarpmayacak yükseklik, ısıya dayanıklı plastik (LCP/PA9T/PEEK gibi).

• Kilitleme mekanizması: SOIC/SOP için bazı soketlerde kilit klipsleri, micro-SD yuvalarında yaylı ve kilitli tipler.

Kural: Mümkünse altın kaplı (Au) kontaklı, üretici tavsiye eğrilerinde düşük temas direnci sunan ve mekanik kilidi güvenli bir soket seçin. Isı-nem çevriminin yüksek olduğu coğrafyalarda (kıyı, nemli hava) bu fark yılları belirler.

5) Yüzey Hazırlığı: Oksit, Flux ve Pad Sağlığı

Eski soketin altından çıkan pedler çoğu kez mat, bazen koyu görünür; bu yüzey doğrudan lehim istemez.

• Eski lehimi fitil ile nazikçe temizleyin; pad kalkmasın.

• Flux kalıntılarını izopropil ile fırça yardımıyla temizleyin; özellikle soket altı “çukur” bölgeleri.

• Gözle ped-via hasarını kontrol edin; gerekirse mikro jumper ile ilgili ağa yeniden bağlantı yapın.

• Mask aşınmaları var ise koruyucu vernik/konformal kaplama ile ince bir tabaka sonradan uygulanacaktır.

6) Sökme: Isı Profili ve Mekanik Sabır

Soketler geniş plastik gövdelidir; aşırı ısı ve hızlı debi gövdeyi deforme eder.

• Ön ısıtma: Kartı 90–120 °C civarı ön ısıtın; soket bölgesine sıcak hava ile homojen yaklaşın.

• Çekip koparma yok: Plastik ıslağında yumuşar; metalleri tamamen özgürleştirmeden kaldırmayın.

• Yakınındaki SMD’leri koruyun: Kapton ile çevre maskesi oluşturun.

• Kaldırma: İnce spatula ile bir kenarı hafifçe “yoklayın”, ancak lehim çözünmeden kaldırma gücü uygulamayın.

7) Takma: Hizalama, Planarlık ve Tork

• Soketi pedlere hizalayın; planarlık (dört köşe birden yere oturuyor mu?) önemlidir.

• Lehimde fazla “yığma” yapmayın; soket altına lehim köprüsü kaçarsa temizlemek zorlaşır.

• Gerekirse önce iki köşeyi sabitleyin, sonra kalan pinleri sağlayın.

• Soket mekanik klips içeriyorsa, bileşen yerleştikten sonra kilitleyin.

8) Kontak Kimyası: “Temiz Kontak” Nedir, Ne Değildir?

ROM’un bacakları (SOIC/SOP) çoğunlukla kalay kaplıdır. Yeni soket altın kaplıysa, Sn ↔ Au temasında oksitlenme gecikir; yine de yağ, toz ve parmak izi uzun vadede sorun yaratır.

• ROM ayaklarını oksitleyici olmayan kontak temizleyiciyle hafifçe silin.

• Aşındırıcı silgilerle parlatma yasak; ayak kesitini inceltir, bükülmeye açık hale getirir.

• Soket içine kalın yağ bazlı kimyasal sürmeyin; toz tutar, yüksek frekansta kaçaklara sebep olabilir. İnce pelteleşmeyen elektriksel temas geliştiren ürünler kullanılacaksa çok az miktar.

9) Programlama ve Donanım Kimliği: Yazılım “Hala” Kraldır

Soketi yenileyip ROM’u oturttunuz; ancak içerik bozuk ise sorun devam eder.

• SPI NOR: Üretici imajını doğrulayın; hash/CRC kontrolü, program-okuma sonrası karşılaştırma şart.

• EEPROM (EDID/NVRAM): Panel kimliği ve kalibrasyon verileri bozulduysa yedekten geri yükleyin. TV’nin paneline uygun EDID şart; aksi hâlde renk/aydınlatma/3D LUT davranışları şaşar.

• eMMC: Boot bölümleri (BOOT0/1), RPMB ve kullanıcı bölgesini üretici dizgesine göre yazın; CID/CSD alanlarını gizlemek için üretici araçlarını kullanın.

• Programlamayı board üzerinde yapmak (ISP) ile harici jig arasında karar verin; board üzerinde parazit/ESD riski daha büyük, ancak maliyet düşüktür.

10) İlk Açılış: Sadece “Açıldı” Yetmez

• Soğuk açılış: İlk 5 dakikada rasgele yeniden başlama var mı?

• Sıcak açılış: Önce 15–20 dakika çalıştırıp kapatın; 1–2 dakika sonra tekrar açın. Termal genleşme ile temas bozuluyor mu?

• Menü gezinme: Servis menüsü ve kanal ayarlarında donma/hız dışı davranış var mı?

• EEPROM yazma testi: Bir ayarı değiştirip kapatın; tekrar açınca korundu mu?

11) Kasa Kapanışı ve Mekanik Destek: Titreşim ve Bükülme

ROM soketi kartın kenarına yakınsa, kasa tırnakları ve arka kapak bükme momenti yaratabilir.

• Kapanışta kartın doğrusal kaldığından emin olun.

• Gerekirse soket yakınında üreticiye uygun mekanik destek (ince sünger, NRC köpük) ile mikro titreşimi azaltın.

• Kablo güzergâhı: Sokete baskı yapacak şekilde kabloyu gerdirmeyin.

12) Vaka A – “Logo’da Donuyor, Bir Daha Açılmıyor; Sonra Kendiliğinden Düzeliyor”

Belirti: Müşteri bazı günler açamadığını, bazen de logoda kaldığını söylüyor.
İnceleme: SOIC-8 SPI Flash soketi kalay kaplı, ROM ayaklarında oksitlenme; soketin plastik gövdesi hafif deforme.
Çözüm: Altın kaplı düşük profilli soket ile yenileme, ROM ayaklarının nazik temizliği, program-doğrulama.
Sonuç: Soğuk/sıcak açılışlarda stabil; menüde takılma yok.

13) Vaka B – “Kanallar Kayboluyor / Fabrika Ayarına Dönüyor”

Belirti: Kullanıcı ayarlardan sonra TV’yi kapatıp açtığında ayarların uçtuğunu söylüyor.
İnceleme: NVRAM EEPROM’u DIP sokette; soketin pinlerinden biri lehimde mikro çatlak, temas direnci yüksek.
Çözüm: Soket kaldırıldı, ped onarıldı, altın kaplı yeni soket takıldı; EEPROM içeriği yedekten geri yüklendi.
Sonuç: Ayarlar kalıcı; uzun testte reset yok.

14) Vaka C – “Renkler Bazen Sıcak Bazen Soğuk”

Belirti: Aynı içerikte farklı günlerde renk dengesi değişiyor.
İnceleme: Panel kalibrasyon verisi 24Cxx EEPROM’da; soket temasında aralıklı okuma hatası; TV varsayılan LUT’a düşüyor.
Çözüm: Soket yenileme ve EEPROM içeriğini doğrulama; servis menüsünde beyaz denge kontrolü.
Sonuç: Renk stabil; gri skala düzgün.

15) Vaka D – “USB’den Yazılım Attım, Bir Daha Açılmadı”

Belirti: Güncelleme sonrası boot yok.
İnceleme: Yazılım hatası sanılmış; oysa SPI NOR soketinde ısı-nem çevrimi ile oksit. Program yazılırken bazı bloklar sessizce başarısız.
Çözüm: Soket yenilendi, ROM harici jig’de tamamen tekrar programlandı ve karşılaştırıldı.
Sonuç: Sistem açıldı; aynı güncel yazılım ile stabil.

16) Sık Yapılan Hatalar: Neden Geri Geliyor?

• Aynı görünümlü ama farklı kaplama soket seçmek; birkaç ay sonra oksitlenme.

• ROM ayaklarını aşındırıcı temizleyici ile parlatmak; bacak kesiti zayıflar.

• Soket altına lehim köprüsü bırakmak; aralıklı kısa devre şikâyetleri.

• Programlamayı verify etmeden TV’yi kapatmak; “çalıştı gibi ama” şikâyetleri.

• Kasa kapanışında kartı bükmek; soket-ROM temasına yan yük.

• Flux kalıntısını temizlememek; ileride iletkenleşen film.

17) Servis Menüsü ve Kalibrasyon: Yazılımsal Son Dokunuş

• EDID/Panel kimliği: Panel değişmiş veya EEPROM bozulmuşsa, doğru EDID profilini yükleyin.

• Beyaz denge / Gamma: Kalibrasyon dosyası mevcutsa geri yükleyin; yoksa üreticinin standart profilini seçin ve “göz yormayan” sıcaklığa yakınlaştırın.

• NVRAM haritası: Bazı markalarda menü sıfırlama, HDMI-CEC, eARC bayrakları NVRAM’de; kullanıcı modları arasında tutarlılık sağlayın.

18) Uzun Isıl ve Çevrim Testi: İşin Kapanış İmzası

• Soğuk başlat (15–18 °C) → 30 dk çalışma → kapat/aç.

• Sıcak koşul (40–45 °C kasaiçi simülasyonu) → 60 dk içerik → kapat/aç.

• Nemli koşul (imkân varsa 60–70% RH) → kısa döngü.

• Bu çevrimlerde boot süresi, menü tepkisi, EEPROM yaz-oku ve kapanış sonrası açılış ölçümleri yapılır.

19) Micro-SD/SD Soketi Özel Notlar: “Kart Var Ama Yok”

Kart yuvalarında sorunlar genellikle yaylı kontak yorgunluğu, oksit ve toz kaynaklıdır.

• Yuvayı yenilerken altındaki şase pedlerine dikkat edin; metal gövde-şase teması EMI için kritiktir.

• Kart girişi toz alıyorsa, toz kepi ya da contalı tip yuva tercih edin.

• Kartın verisi yazılıyor mu? Yazma koruma sürgüsü ve kart kalitesini doğrulayın; sorun bazen yuvada değil karttadır.

20) “Yazılım mı, Soket mi?” Ayırma Protokolü

1. Harici/programlayıcı ile ROM doğrulaması (okuma-karşılaştırma).

2. Soket üzerinden hafif basınç uygulayıp TV davranışını gözlemek (yöntem: profesyonelce ve kısa, kalıcı çözüm değil!).

3. Termal tetik: Saç kurutma/soğutma spreyi ile lokal ısı değişiminde davranış değişiyor mu?

4. Besleme hatlarını osiloskopla izleyin; brown-out tetikleri soket temasına işaret edebilir.

5. Yedek ROM ile hızlı swap; ROM değişince düzelip aynı sokette bozuluyorsa sorun sokettedir.

21) Mekanik-Elektrik Bütünlüğü: Soket Tek Başına Kahraman Değil

Bazı şasilerde ROM soketi yakınında yüksek akım hatları, LED sürücü kabloları veya Wi-Fi antenleri bulunur.

• ROM hatları EMI’ye hassastır; sokete baskı yapan kabloları yeniden güzergâhla.

• Soket üstünden geçen şase kapakları metal-metal temasla kapanmalı; boya üzerinden kapama EMI’yi büyütür.

• Titreşim kaynaklı TV’lerde (duvara esnek montaj, soundbar bass etkisi) soket yakınında mekanik destek faydalıdır.

22) Atölye Akış Kılavuzu (Sözlü)

Arızayı doğrula → ESD ve güç kes → Eski soketi kontrollü sök → Pedleri temizle/onarımla güçlendir → Altın kaplı düşük profilli eşdeğer soket seç → Hizala ve lehimle → ROM ayaklarını nazikçe temizle → ROM’u yerleştir-kilitle → Program/verify (gerekirse harici jig) → Soğuk/sıcak açılış testleri → EEPROM yaz-oku doğrulaması → Servis menüsünde EDID/kalibrasyon kontrolü → Kasa kapanışı ve mekanik destek → Isıl/nem çevrim testleri → Rapor ve teslim.

23) Müşteri İletişimi: Teknik Olanı Sade Anlatmak

“TV’nizin ‘beyni’ açılırken gerekli bilgiyi bir bellekten okuyor. Bu bellek soketle takılı olduğundan, yıllar içinde kontaklar oksitlenip teması zayıflamış. Biz yalnız soketi değiştirmedik; lehim yüzeylerini temizledik, altın kaplamalı yeni bir soket kullandık, belleğin içeriğini doğruladık ve uzun testler yaptık. Artık açılışlar kararlı, ayarlarınız kaybolmayacak.”

24) Uzun Ömür Stratejisi: Aynı Şikâyetle Dönmesin

• Altın kaplama ve kilit mekanizmalı soket tercih edin.

• ROM’ları takarken parmakla doğrudan temas etmeyin; eldiven kullanın.

• Kasa kapanışında anakarta bükülme bindirmeyin.

• Flux kalıntısı bırakmayın; zamanla iletkenleşip kaçaklar oluşturabilir.

• Panel/renk kalibrasyon verisini yedekleyin; olası yazılım kurtarmalarda hız kazandırır.

• Servis raporuna ROM P/N, soket P/N, program imzası ve test sonuçlarını ekleyin.

Sonuç

TV Anakart ROM Soketi Yenileme, “bozuk parçayı çıkar, yenisini tak” kadar basit değildir. Başarı, üç sütunun aynı anda sağlanmasına bağlıdır:

1. Mekanik güvenilirlik: Doğru kaplama, doğru kontak kuvveti, planarlık, kilit ve kasa kapanışında bükülmeyen bir oturuş.

2. Elektriksel bütünlük: Düşük ve kararlı temas direnci, temiz lehim pedleri, fluxsız bir yüzey, EMI’den uzak kablo güzergâhı ve sağlam şase/kalkan ilişkisi.

3. Veri bütünlüğü: ROM/EEPROM içeriklerinin doğrulanması, panel/EDID/kalibrasyon verilerinin uygun profille eşleşmesi ve servis menüsünde son kontrol.

Bu bütünsel yaklaşımla; logo ekranında takılıp kalan, ayarlarını unutan, bir gün çalışan ertesi gün çalışmayan, renk dengesi sürpriz yapan televizyonlar kalıcı şekilde stabil hâle gelir. Kullanıcı açma tuşuna bastığında TV her seferinde aynı hızda, aynı tutarlılıkta açılır; kanal listeleri, resim ayarları, eARC/CEC davranışı yerli yerindedir. Kısacası, doğru yenilenmiş bir ROM soketi; televizyonun hafızasını yeniden güvenilir ve sessiz bir köprüyle anakarta bağlar.

Ankara’nın Televizyon ve Uydu Çözüm Merkezi: Her Şey İçin Yanınızdayız!
Televizyonunuzla ilgili her türlü ihtiyaca tek bir noktadan çözüm sunuyoruz! Mobilya tasarım hizmetimizle televizyonunuzun arkasına özel paneller hazırlıyor, estetik ve işlevsel çözümler üretiyoruz. Ayrıca televizyonunuzun ön panelinde oluşabilecek her türlü arızayı tamir ediyor, kırılan panellerinizi yenisiyle değiştiriyoruz. Led yanması gibi sık karşılaşılan sorunları profesyonel müdahalelerle gideriyor ve televizyonunuzun ilk günkü performansına ulaşmasını sağlıyoruz. Bununla da kalmıyor, yeni aldığınız televizyonları özenle kuruyor, kullanıma hazır hale getiriyoruz. Her marka ve model televizyon için sunduğumuz bu kapsamlı hizmetlerle, televizyon keyfinizin hiç kesilmemesini garanti ediyoruz.
Uydu kurulumu ve ayarlama konusunda da uzman ekibimizle yanınızdayız. İster bireysel, ister site yönetimi olsun, uydu sistemlerinin kurulum ve bakımını profesyonellikle gerçekleştiriyoruz. Büyük sitelere toplu uydu kurulumu sağlarken, kişisel taleplere de özel çözümler üretiyoruz. Ankara’nın tüm semtlerinde hizmet veriyoruz; ancak yalnızca Ankara ile sınırlı değiliz! Başka şehirlerden gelen taleplerinizi de karşılıyor, size en uygun çözümleri sunmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Televizyon ve uyduyla ilgili aklınıza gelebilecek her konuda yetkin bir hizmet sunma iddiasındayız.
Çocuğunuz oyuncak fırlattı ve ekran mı karardı? Bu tür problemlerle sık sık karşılaşıyoruz ve neyse ki bu gibi durumlar bizim uzmanlık alanımızda! Hem bireysel hem de kurumsal müşterilerimize sunduğumuz güvenilir, hızlı vze etkili çözümlerle televizyonlarınızın ömrünü uzatıyor, konforunuzu artırıyoruz. Eğer televizyonunuzla ilgili bir sorun yaşıyorsanız ya da ihtiyaç duyduğunuz uydu hizmetlerini düşünüyorsanız, doğru yerdesiniz. Televizyon keyfinizin kesintisiz devam etmesi için bir telefon kadar uzağınızdayız!