Çankaya TV E-ARC HDMI 2.1 Board Değişimi

Modern televizyonun beyni SoC ise, dış dünyayla yüksek bant genişliğinde “konuşmasını” sağlayan boğazı HDMI 2.1 board (ya da HDMI daughter board/IO board) ve eARC (enhanced Audio Return Channel) katıdır. Film, oyun konsolu, yayın kutusu, PC… Hepsi buradan içeri girer; yine buradan, yükseltici/soundbar’a kayıpsız, yüksek örneklemeli ses geri döner. Bu katmanda küçük bir kontak oksiti, mikro çatlak, yanlış ESD diyotu ya da yorgun ortak-mod filtre; sahada “kaynak görülmüyor”, “sadece 60 Hz açıyor”, “8K yok”, “Dolby Atmos kopuyor”, “eARC var ama sessiz”, “HDCP hatası”, “menü açılınca görüntü gidip geliyor” gibi şikâyetlere dönüşür.

1) Mimariyi Anlamak: TMDS’ten FRL’e, ARC’ten eARC’a

• TMDS (HDMI ≤2.0): Üç diferansiyel veri + bir saat hattı; 18 Gbps’e kadar.

• FRL (HDMI 2.1): Saat hattı yok; 3/4/6 lane, sabit hat hızlarıyla 48 Gbps’e kadar. Yüksek çözünürlük (4K120, 8K60), VRR/ALLM gibi oyun özellikleri FRL tarafında güvenli aktarım ister.

• ARC vs eARC: ARC, HDMI 1.4/2.0 ile sınırlı sıkıştırılmış sesleri güvenilir taşır. eARC, HDMI 2.1’in “HEAC/eARC” çiftini kullanır; yüksek örneklemeli PCM, Dolby TrueHD/Atmos, DTS:X gibi kayıpsız akışları taşır ve lip-sync bilgisini geri kanal ile düzgün senkronlar.

Bu mimariyi bilmek, şikâyeti doğru katmana bağlama hızını katlar: 4K120 açılmıyorsa FRL yolu/retimer; Atmos kesiliyorsa eARC katı/HEAC/eARC hatları; kumandadan aç-kapa zincirinde saçmalamalar varsa CEC/HPD/5V/DDC tarafı.

2) HDMI 2.1 Board’da Kimler Var?

• HDMI konektörleri (genelde 2–4 port; birinde “eARC/ARC” etiketi).

• ESD koruma dizileri (diferansiyel çift başı ve DDC/CEC/5V hatlarında).

• Ortak-mod filtreleri/CMC (EMI baskılama; FRL’de kanal eşliği kritik).

• Redriver/Retimer IC’leri (özellikle uzun iç kablo/izin telafi; FRL için şart).

• EDID/eEPROM (kaynağa “ben şu modları desteklerim” bilgisini verir).

• HPD/5V/CEC/DDC anahtarlama ve koruma elemanları.

• eARC/HEAC ayırıcı/anahtarlayıcı topoloji (bazı şasilerde anakart üzerinde).

• Kalkan (shield) ve şase parmakları (metal-metal temas; EMI/ESD disiplini).

3) Semptom → Katman Eşlemesi: Hızlı Harita

• “4K120/8K60 yok, 4K60 var” → FRL lane kalitesi/retimer, ESD dizisi yanlış seçilmiş, CMC doygun, iç kablo/konektör zayıf.

• “Kaynak bağlanmıyor, siyah ekran” → HPD/5V eksik, DDC (SCL/SDA) kopuk, EDID eeprom bozuk, HDCP 2.3 el sıkışması düşüyor.

• “Dolby Atmos var, ara ara kesiliyor” → eARC HEAC hattı zayıf, eARC kontrol katı/ESD/CMC hasarlı, yazılım lip-sync/eARC state yönetimi bozuk.

• “Kaynak değişince tık/çıtlama ve kısa sessizlik” → Mute/enable sırası + eARC state geçişi, Class-D/HDMI ortak-mod filtresi zayıf, şase teması kötü.

• “TV açık ama AVR/soundbar cihazı açıyor/kapatıyor kafasına göre” → CEC hattında parazit, ESD sonrası hatalı sızıntı, CEC çekme direnci/filtre hatası.

• “8K kablo ile 2.1 çalışmıyor, 2.0’da stabil” → Kablo/LTTPR/retimer uyumsuzluğu; FRL eğitimi düşüyor.

Bu harita, hangi bölgeye odaklanmanız gerektiğini söyler.

4) Güvenlik, ESD ve Kalkan Hijyeni

HDMI board üzerinde ESD-duyarlı çok sayıda hat ve yüksek hızlı diferansiyel çiftler bulunur.

• Bileklik, iletken mat, statik-düşük akım havya; sıcak hava debisini kısın.

• Kalkan kapakları sökülürken kenar kenar ısıtın; tek taraftan çekmek pad kaldırır.

• Kalkanı geri kapatırken boya-metal değil, metal-metal temas şart; aksi hâlde FRL EMI maruz kalır, “4K120 titriyor” gibi gizemli şikâyetlere dönüşür.

5) Doğru Yedek Parça/Board Seçimi: “Eşdeğer” Tuzağı

• Aynı revizyon board (P/N + HW rev) öncelik.

• Retimer/ESD/CMC aileleri uyumlu olmalı; “benzer paket” ≠ benzer empedans eğrisi ve ekleme kaybı.

• EDID/eEPROM içeriği ve HDCP anahtarları (bazı şasilerde anakart tarafında); board değişiminde EDID kopyalama/reset adımı gerekebilir.

• eARC topolojisi: Bazı üreticiler eARC’ı HDMI IO board’da, bazıları anakartta konumlandırır; sipariş öncesi yerleşimi doğrulayın.

6) Sökme: Konektör Ayağı, Mikro Çatlak ve Şase

HDMI konektörü çoğu kartta delikten geçme + yüzey kombine lehimlidir.

• Konektör gövdesinde mikro çatlak görüntü “temasla” düzelip bozulur.

• Sökümde, önce gövde kenetlerini ısıtıp düz yukarı alın; yana bükmeyin.

• Kart arkasındaki şase vidaları ve kalkan parmakları torkla geri sıkılmalı; gevşek şase, FRL’de “kafa kaşıtır” parazit üretir.

7) eARC (HEAC) Hattı: Kayıpsız Sesin İnce İpi

eARC, klasik ARC’nin kullandığı HEAC çiftini “geliştirilmiş” biçimde değerlendirir.

• ESD/CMC hatları eARC bandında fazladan kayıp eklememeli.

• Soundbar/AVR ile CEC/HPD etkileşimi senkron olmalı; aksi hâlde sessiz pencereler duyulur.

• eARC’ın lip-sync düzeltmesi TV ↔ AVR eşleşmesinde yazılımla da yönetilir; board değişiminden sonra servis menüsü kontrol edilir.

8) DDC (SCL/SDA), HPD ve 5V Rayı: El Sıkışmanın Temelleri

• Kaynak cihaz TV’nin EDID’ini DDC üzerinden okur; HPD (Hot Plug Detect) ve 5V rayı handshake’in fişeğidir.

• 5V zayıfsa EDID okunamaz; HPD kırık/temassızsa kaynak çözünürlük/FRL tespiti yapamaz.

• DDC hatalarında: ESD diyotunun kaçak hâle gelmesi SCL/SDA’yı “tutar”, okuma gecikir ya da hiç olmaz.

9) Redriver/Retimer’lar: FRL’nin Gizli Kahramanları

4K120/8K60 hedeflerinde uzun iç hatlar ve konektör/board geçişleri retimer ister.

• Yanlış retimer göz diyagramını daraltır; 4K60 çalışır, 120 Hz düşer.

• Sök-tak sonrası BGA retimerlarda soğuk lehim en sinsi hatadır; X-ray yoksa “oturma kayması” gözlemi ve ısı profiliyle sağlamlaştırın.

• Retimer konfig pinleri ve clock’u üretici dizayn notuna göre doğrulayın.

10) CEC: Akıllı Kontrolün Nazlı Hattı

CEC tek hat üzerinden TV-AVR-konsol üçlüsünü yönetir. Bir damla flux, sürülmüş boya altında zayıf şase ya da yanlış ESD dizisi; “TV açıldı, AVR duruyor”, “kaynak kendini kapatıyor” gibi anaforlar yaratır. Board değişiminde CEC hattı temiz, net ve düşük kapasitanslı kalmalı; ESD dizisi üretici önerisine uygun olmalı.

11) Board Değişimi – Uygulamalı Adımlar (Sözlü Kılavuz)

1. Enerji kes–deşarj ve ESD hazırlığı.

2. Arka kapağı sök; kalkan ve şase vidalarını gruplandır.

3. HDMI board kablolarını (FPC/FPC-to-board) dikey çıkar; flexleri bükme.

4. Kalkanı kenar kenar ısıtıp kaldır; padleri koru.

5. Eski board’u al; yeni board’un P/N ve rev’ini doğrula.

6. Kalkan ve şase temaslarını boya kazıyarak metal-metal yap.

7. Board’u tak; konektör gövdelerinin tam oturduğunu ve ayak lehimlerinin temiz olduğunu doğrula.

8. EDID/eEPROM ayarlarını kontrol et; gerekiyorsa EDID reset/kopya adımını uygula.

9. Kapanışta kalkanı eş torkla kapat; şase vidalarını “çapraz” sık.

10. İlk açılışta FRL eğitimini ve eARC state’ini test et (aşağıda).

12) İlk Açılış: “Açıldı” Yetmez, FRL ve eARC İspat İster

• FRL testi: 4K120/HDR, VRR/ALLM aç-kapa; 8K ise 8K60 dene. “Siyah ekran/geri düşme” yok mu?

• HDCP 2.3: Premium içerik (ör. akış); “HDCP error” görünüyor mu?

• eARC: PCM 5.1/7.1, TrueHD/Atmos ve DTS:X akışlarında drop var mı; lip-sync dengede mi?

• CEC zinciri: TV aç/kapa → AVR/kaynak yönetimi doğru mu?

• DDC/EDID: Kaynak cihaz çözünürlük menüsünde TV’nin destekleri doğru listeleniyor mu?

13) Servis Menüsü ve Yazılım: Donanımı Yazılımla Eşlemek

• EDID profili: Bazı şasilerde HDMI port başına EDID varyantı var; eARC destek bayrakları doğru set edilmeli.

• VRR/ALLM bayrakları: Oyun konsolları için kritik; yanlışsa FRL eğitimi başarısız sanılır.

• eARC lip-sync: AVR/soundbar ile diyalog kayması; servis menüsünde küçük offset düzeltmeleri gerekebilir.

• CEC davranışı: Multi-vendor karmaşasında belirli üretici profilleri bulunur; uygun olanı seçin.

14) EMI/EMC ve Kablo Güzergâhı: Görünmeyen Düşman

• HDMI board ile ana kart arasındaki FPC’yi, Wi-Fi anteni ve LED sürücü kablolarıyla uzun paralel götürmeyin; FRL bantlarında cızırtı ve eğitim hataları doğar.

• Kalkan parmakları tam bastırılmalı; boya altına gizlenen “yarım temas” yüksek frekansta geniş dizili parazite dönüşür.

• Class-D ve LED sürücü kablolarını bükümlü çift ve kısa güzergâhla taşıyın; eARC sessizlik pencereleri azalır.

15) Kablo/Harici Ekipman İncelemesi: Saha Gerçeği

• “2.1 uyumlu” yazan tüm kablolar aynı değil. 48 Gbps onaylı kablo, FRL için şart.

• Uzun hatlarda aktif kablo ya da LTTPR çözümleri; retimer ile uyumlu olmalı.

• Soundbar/AVR tarafı eARC destekli değilse, HDMI 2.1 board hatasız olsa da kayıpsız ses gelmez; kullanıcıyı bilgilendirin.

16) Vaka A – “4K120 Yok, 4K60 Var”

Belirti: Oyun konsolu 4K120’ye geçmiyor; TV 4K60’ta stabil.
Bulgu: FRL lane başındaki CMC farklı aile ile “eşdeğer” değiştirilmiş; diferansiyel kayıp artmış.
Çözüm: Orijinal aile CMC + kalkan metal-metal; FRL eğitimi stabil, 4K120 açıldı.

17) Vaka B – “Atmos Var, Ara Ara Kesiliyor”

Belirti: eARC ile Atmos akışı; 5–10 dakikada bir sessizlik penceresi.
Bulgu: HEAC/eARC hattındaki ESD dizisi kaçak; eARC state flapping.
Çözüm: Düşük kapasitanslı doğru ESD + şase gözden geçirme; lip-sync sabit, drop yok.

18) Vaka C – “Kaynak Görünmüyor, Bazen Menüyü Açınca Geliyor”

Belirti: Siyah ekran; menü açılınca görüntü bir an geliyor.
Bulgu: HPD hattı konektör ayağında mikro çatlak; mekanik oynayınca temas.
Çözüm: Konektörü sök-temizle-yeniden lehim; HPD stabil, kaynak her açılışta görüldü.

19) Vaka D – “HDCP 2.3 Hatası”

Belirti: Akış uygulaması HDCP error veriyor.
Bulgu: EDID/eEPROM içeriği kirli; DDC’de SCL hattını ESD dizisi “tutuyor”.
Çözüm: ESD değişimi + EDID reset/kopya; HDCP el sıkışması sorunsuz.

20) Vaka E – “Konsol VRR Açınca Ekran Titriyor”

Belirti: VRR/ALLM aktifken aralıklı titreme.
Bulgu: Retimer BGA’da soğuk lehim; ısınınca düzeliyor.
Çözüm: Profil kontrollü reflow; retimer yeniden oturtuldu, VRR temiz.

21) Sık Yapılan Hatalar ve Neden Geri Gelir?

• Paket benzerliğine bakıp ESD/CMC’yi yanlış aileden seçmek (fazla kapasitans, yüksek ekleme kaybı).

• Kalkanı boya üzerinden kapatmak; şase teması zayıf, FRL’de rastgele çöküş.

• EDID/eEPROM’u kopyalamadan board değişimi; kaynak tarafında destek listesi yanlış.

• FPC’yi LED sürücü/Wi-Fi kabloları ile paralel götürmek; FRL’e parazit.

• BGA retimer reflow’suz tak-çıkar; ısınma ile aralıklı siyah ekran.

• eARC’ta sadece yazılımı suçlamak; HEAC hattındaki ESD/CMC kaçaklarını atlamak.

22) Test Protokolü: FRL, HDCP, eARC ve CEC

1. FRL: 4K120 (VRR on/off), 8K60 (varsa); uzun süreli oyun/menü geçişleri.

2. HDCP: Premium içerik oynatma; hata penceresi var mı.

3. eARC: PCM 7.1 → TrueHD/Atmos → DTS:X geçişleri; drop/lip-sync var mı.

4. CEC: TV aç/kapa; AVR/konsol beraber yönetiliyor mu.

5. Kablo: Farklı 48 Gbps kablolarla yinelenen test; kablo kaynaklı belirsizliği eleyin.

6. Uzun ısıl: 30–45 dakika; ısınınca FRL/eARC davranışı bozuluyor mu.

23) İnce Ayar: Kullanıcı Deneyimini Parlatan Küçük Dokunuşlar

• Konsol profillerinde ALLM/VRR bayraklarını açık, film profillerinde tone-map/HDR ile uyumlu EDID sunumunu koru.

• eARC lip-sync’i +/- birkaç ms içinde kulaklık testleriyle dengele.

• CEC cihaz isimlerini kullanıcı dilinde düzenle; “TV Speakers ↔ eARC AVR” hızlı seçim sağla.

• Yüksek tazelemede motion/panel tahriki menülerini doğru ön ayarla; 120 Hz’in hakkı verilsin.

24) Uzun Ömür Stratejisi

• Orijinal P/N + rev board; retimer/ESD/CMC aile uyumu.

• Kalkan/şase metal-metal; vidalar eş tork.

• FPC güzergâhı EMI dostu; büküm ve keskin kıvrım yok.

• Müşteriye 48 Gbps onaylı kablo öner; LTTPR/aktif kabloysa markalı ve kısa.

• Yazılımda EDID/eARC profillerini port bazında sakla; ileride hata ayıklaması kolay olur.

• Raporla: Değişen board P/N, EDID/HDCP test sonucu, FRL/eARC/CEC stres senaryoları.

25) Müşteri İletişimi: Karmaşığı Basit Anlat

“HDMI 2.1 kartı, TV’nin dış dünyaya açılan otoyolu. Yüksek tazeleme ve kayıpsız ses için bu yolun hem temiz hem de hızlı olması gerekir. Biz kartı yenilerken yalnız parçayı takmadık; kalkan-şase temasını düzelttik, el sıkışma hatlarını (5V/HPD/DDC) temizledik, eARC’i test edip gecikmeyi dengeledik. Artık 4K120/8K ve Atmos akışları kesintisiz; kumanda ile cihazlar uyumlu açılıp kapanıyor.”

Sonuç

TV E-ARC HDMI 2.1 Board Değişimi, bir konektörü söküp yenisini takmaktan ibaret değildir. Başarı; FRL hatlarının temiz “göz” iletimine, retimer/ESD/CMC üçlüsünün doğru aile ve empedans karakteriyle eşleşmesine, kalkan/şase temasının metal-metal ve düşük empedanslı olmasına; DDC/HPD/5V el sıkışmasının gecikmesiz çalışmasına; EDID/eEPROM bilgisinin tutarlı sunulmasına; eARC’ın HEAC hattında düşük kayıplı, düşük kaçaklı ve kararlı bir yol bulmasına bağlıdır. Bu disiplin izlendiğinde:

• 4K120/8K60 stabil açılır, VRR/ALLM ile oyun senaryoları akıcıdır,

• HDCP 2.3 hatasız el sıkışır, premium içerik kesintisiz oynar,

• eARC’ta TrueHD/Atmos/DTS:X akışları drop yapmaz, lip-sync doğal kalır,

• CEC zinciri cihazları tutarlı açıp kapatır,

• Uzun izleme/ısınmada FRL ve eARC davranışları geri bozulmaz.

Son tahlilde doğru bir HDMI 2.1 board değişimi, televizyonu yalnız “daha yeni kabloyu” kabul eder hâle getirmez; modern görüntü ve ses ekosistemiyle pürüzsüz bir uyum kurar. İzleyici koltuğa oturduğunda çerçevenin içindeki dünya gecikmesiz, net ve kayıpsız akar; çerçevenin dışındaki cihaz karmaşası ise sessizce uyum sağlar.

Ankara’nın Televizyon ve Uydu Çözüm Merkezi: Her Şey İçin Yanınızdayız!
Televizyonunuzla ilgili her türlü ihtiyaca tek bir noktadan çözüm sunuyoruz! Mobilya tasarım hizmetimizle televizyonunuzun arkasına özel paneller hazırlıyor, estetik ve işlevsel çözümler üretiyoruz. Ayrıca televizyonunuzun ön panelinde oluşabilecek her türlü arızayı tamir ediyor, kırılan panellerinizi yenisiyle değiştiriyoruz. Led yanması gibi sık karşılaşılan sorunları profesyonel müdahalelerle gideriyor ve televizyonunuzun ilk günkü performansına ulaşmasını sağlıyoruz. Bununla da kalmıyor, yeni aldığınız televizyonları özenle kuruyor, kullanıma hazır hale getiriyoruz. Her marka ve model televizyon için sunduğumuz bu kapsamlı hizmetlerle, televizyon keyfinizin hiç kesilmemesini garanti ediyoruz.
Uydu kurulumu ve ayarlama konusunda da uzman ekibimizle yanınızdayız. İster bireysel, ister site yönetimi olsun, uydu sistemlerinin kurulum ve bakımını profesyonellikle gerçekleştiriyoruz. Büyük sitelere toplu uydu kurulumu sağlarken, kişisel taleplere de özel çözümler üretiyoruz. Ankara’nın tüm semtlerinde hizmet veriyoruz; ancak yalnızca Ankara ile sınırlı değiliz! Başka şehirlerden gelen taleplerinizi de karşılıyor, size en uygun çözümleri sunmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Televizyon ve uyduyla ilgili aklınıza gelebilecek her konuda yetkin bir hizmet sunma iddiasındayız.
Çocuğunuz oyuncak fırlattı ve ekran mı karardı? Bu tür problemlerle sık sık karşılaşıyoruz ve neyse ki bu gibi durumlar bizim uzmanlık alanımızda! Hem bireysel hem de kurumsal müşterilerimize sunduğumuz güvenilir, hızlı vze etkili çözümlerle televizyonlarınızın ömrünü uzatıyor, konforunuzu artırıyoruz. Eğer televizyonunuzla ilgili bir sorun yaşıyorsanız ya da ihtiyaç duyduğunuz uydu hizmetlerini düşünüyorsanız, doğru yerdesiniz. Televizyon keyfinizin kesintisiz devam etmesi için bir telefon kadar uzağınızdayız!