Çankaya TV Giriş Seçici IC Değişimi: Port Arızaları

Akıllı televizyonlarda kullanıcıların en sık yaptığı eylemlerden biri, farklı kaynaklar arasında (oyun konsolu, medya oynatıcı, uydu alıcı, bilgisayar, ses sistemi vb.) giriş değiştirmektir. Bu basit görünen işlem, panelin arkasında oldukça sofistike bir giriş seçici (input switch/multiplexer) IC mimarisine dayanır. HDMI, komponent, kompozit, hatta bazı eski modellerde SCART ve RF tuner tarafındaki seçim/sinyal yönlendirme işini; ESD korumalar, aktif anahtarlama dizileri ve bazen redriver/equalizer katlarıyla birlikte bu IC üstlenir. Zamanla elektriksel dalgalanmalar, ESD darbeleri, sıcak-soğuk döngüleri, hatalı tak-çıkar, kablo kaynaklı kapasitif yük ve PCB üzerindeki yaşlanma; giriş seçici IC’nin arızalanmasına, belirli portların “görülmemesine”, görüntünün kesilip gelmesine, CEC/ARC hatalarına ve hatta ses-görüntü senkron bozulmalarına yol açar.

Bu yazı, giriş seçici IC arızalarında mühendislik bakış açısıyla uçtan uca bir onarım kılavuzudur:

• Semptom → kök neden eşlemesi,

• Ölçüm ve teşhis (I²C/SPI kontrol hattı, hot-plug detect, 5V/EDID/CEC çizgileri, TMDS/eARC)

• Doğru IC seçimi (pin uyumu, bant genişliği, eşitleme/redrive, 4K/8K uyumu),

• Sökme/lehime hazırlık ve BGA/QFN/TSOP paketlerde güvenli değişim,

• Çevresel bileşenlerin (ESD dizisi, DC-DC, osilatör, port konektörü) birlikte değerlendirilmesi,

• QA/stres testleri, kalibrasyon ve kullanıcı senaryoları,

• Maliyet–fayda ve vaka çalışmaları.

Amaç, “port bozuk → anakart değişsin” yaklaşımı yerine; cerrahi doğrulukta parça değişimi ve çevresel onarımlarla hızlı, kalıcı ve izlenebilir bir çözüm üretmektir.

1) Giriş Seçici IC Nedir, TV’de Nerede Konumlanır?

• Fonksiyon: Birden fazla fiziksel girişi (HDMI1/2/3/4, AV/Component, analog ses vb.) SoC/FPGA/T-CON tarafına yönlendirir. HDMI tarafında çoğu zaman TMDS hatlarını anahtarlayan yüksek hızlı analog switch’ler ve EDID/CEC yönetimi vardır.

• Topoloji:

  • HDMI Switch + Redriver/Equalizer: Uzun kablolar veya düşük kaliteli kablolar için sinyal bütünlüğünü iyileştirir.

  • ESD koruma dizileri: Port pinlerini elektriksel şoklara karşı korur.

  • 5V Hot-Plug Detect (HPD): Kaynak cihaz var/yok algısı.

  • DDC/EDID I²C: Kaynağa panelin yeteneklerinin bildirilmesi.

• Kontrol: Genellikle I²C/SPI üzerinden sistem MCU/SoC tarafından yönetilir; port seçimi, güç modları, equalizer kazancı gibi ayarlar buradan yapılır.

2) Semptom Haritası: Belirti → Muhtemel Kök Neden

• HDMI1 çalışıyor, HDMI2/3 görünmüyor: Giriş seçici kanallarından biri hasarlı, ya da o kanala ait ESD/HPD çizgisi arızalı.

• “Sinyal yok” ama kablo/cihaz sağlam: DDC/EDID iletişiminde sorun; seçici IC veya EDID EEPROM çevresi.

• 4K60/120’de kesik kesik görüntü, 1080p sorunsuz: Redriver/equalizer katı yıpranmış, bant genişliği/peaking yetersiz.

• ARC/eARC çalışmıyor: HDMI portunda eARC kanal anahtarlaması/filtreleri veya CEC/eARC kontrol yolu.

• Port seçerken TV donuyor/yeniden başlıyor: I²C kontrol hattında kısa/açık durum, seçici IC iç fault, güç rayında çökme.

• Bazı kabloda var, bazısında yok: Kenar koşullarında çalışan eşitleme; sinyal marjı düşük, ESD dizisi kapasitif yük getiriyor.

3) Giriş Seçici IC Arızasının Nedenleri

• ESD/Elektrik dalgalanması: Portu tak-çıkar sırasında oluşan şoklar.

• Aşırı ısınma: Yetersiz soğutma/yoğun kullanım; QFN/BGA lehim yorulması.

• Nem/Korozyon: HDMI/USB çevresinde oksit; sızıntı akımı.

• Çevresel bileşen arızaları: ESD diyotunun kısa devre kalması; 5V HPD hattında MOSFET/sigorta hasarı.

• Üretim toleransı/yaşlanma: Yüksek hızlı hatlarda ince lehim kusurları zamanla belirti verir.

4) Teşhis: Hızlı Testten Derin Analize

1. Basit A/B testi: Aynı kablo/cihazla farklı portları dene; semptom port spesifik mi?

2. DDC/EDID kontrolü: Basit EDID okuyucu veya servis menüsü ile portun EDID cevabı alınıyor mu?

3. HPD ve 5V ölçümü: Kaynak cihaz takıldığında 5V beslemesi ve HPD hattında lojik seviye değişimi var mı?

4. CEC/eARC hattı: Direnç/ continuity test; kısa devre veya açık hat.

5. I²C izleme (logic analyzer): MCU, seçici IC’ye komut gönderiyor mu; NACK/timeout var mı?

6. Sinyal bütünlüğü: 4K/8K TMDS hatlarında osiloskop (eye-diagram) veya pratikte farklı çözünürlük/yenileme testleri.

7. Termal kamera: Seçici IC aşırı ısınıyor mu (iç kısa/hasarlı matris belirtisi).

5) IC Seçimi: Pin Uyumu ve Özellik Eşleştirme

• Pin dizilimi bire bir aynı değilse adaptasyon zordur; aynı serinin farklı varyantlarında dahi register/fonksiyon farklılıkları olabilir.

• Bant genişliği / protokol: HDMI 2.0/2.1 (48 Gbps) gereksinimleri; 4K60/120, DSC/VRR/ALLM gibi özellikler.

• Redriver/Equalizer opsiyonu: Uzun kablolarda sinyal marjını artırır; yoksa “yüksek çözünürlükte kesinti” görülebilir.

• Güç tüketimi ve ısıl davranış: İnce kasada ısı yoğunluğu; düşük Iq/loss önemli.

• ESD dayanımı: IEC 61000-4-2 seviyeleri; girişte dış koruma dizileriyle uyum.

• Kontrol arayüzü: I²C adres haritası ve register uyumu; firmware değişikliği gerektiriyor mu?

6) Çevresel Bileşenleri Gözden Geçirmek Şart

• ESD dizileri: Kısa/açık kalmışsa yeni IC de zarar görebilir.

• HPD 5V hattı: Polyswitch/koruma MOSFET, seri direnç; dalgalı/ düşükse port görünmez.

• EDID EEPROM (harici ise): İçerik bozulduysa cihazlar TV’yi tanımaz.

• Konnektör lehimleri: Mikroskobik çatlaklar; portu sallayınca görüntü geliyor gidiyorsa soğuk lehim.

• DC-DC regülatör/LDO: Seçici IC’nin Vcc rayı ripple’lıysa kararsızlık olur.

7) Söküm: QFN/BGA/SSOP Paketlerde Güvenli Ayrıştırma

• ESD bileklik, Kapton, ısı kalkanı: Komşu plastik konektörleri koru.

• Alt ısıtıcı + sıcak hava: 280–330°C aralığında, profil kontrollü; kartı homojen ısıt.

• Kaldırma: QFN’de hafif bıçak hareketi, BGA’da vakumlu pick; pad çekmemeye dikkat.

• Pad temizliği: Lehim fitili + flux; ped yüzeyi parlak ve düz olmalı.

• Mask/iz kontrolü: Korozyon/yanık var mı; mikro jumper gerekecek iz kopukluğu?

8) Yeni IC Montajı ve İnce Ayar

• Hizalama: Pin-1 işareti; QFN’de optik hizalama; BGA’da “self-alignment”e izin.

• Lehim: İnce uç + küçük miktar lehim; köprü oluşursa fitille temizle.

• Decoupling kondansatörleri: Üretici tavsiye ettiği değerlere ve fiziksel yakınlığa dikkat.

• Termal: Gerekirse IC altına termal vias/mini pad dönüşü; fabrika tasarımına sadık kal.

• I²C pull-up: Çok zayıf/güçlü değer kararlılığı bozar; tasarım değerlerini uygula.

9) Firmware/Servis Tarafı Uyum

• Bazı seçici IC’ler register konfigürasyonu ister; servis yazılımında port mapping güncellenir.

• EDID güncellemesi: Model/özellik setiyle eşleşmeli; HDR10/Dolby Vision/VRR bayrakları doğru işaretlenmeli.

• HDCP anahtarları TV’nin başka belleğinde olsa bile EDID/port davranışıyla birlikte çalışır; uyumsuzlukta kaynak 4K’ı kilitleyebilir.

10) İlk Güç Verme ve Hızlı Sağlık Kontrolü

• HPD/5V: Her portta ölç; tak-çıkar ile lojiği izle.

• EDID okuma: Servis aracıyla dump al; beklenen descriptor’lar var mı?

• Çözünürlük merdiveni: 1080p → 4K60 → 4K120 (model destekliyorsa) adım adım deneyin.

• ARC/eARC/CEC: AV receiver veya soundbar ile eARC handshake ve CEC komut testleri.

• Uzun-kablo testi: Marjı görmek için 3–5 m kablolarda tekrar dene.

11) Vaka Çalışmaları

Vaka-A (HDMI2 Ölü, Diğerleri Sağlam):
EDID okunmuyor, HPD var. ESD dizisi kısa devre kalmış; seçici IC’nin ilgili kanalı yanmış. ESD dizisi + IC değişti; EDID geri geldi, port stabil.

Vaka-B (4K60’ta Kesinti):
1080p stabil, 4K’da kararsız. Redriver/equalizer bloklu seçici IC yıpranmış; yeni IC + besleme decoupling yenilendi. 4K60 HDR sorunsuz.

Vaka-C (ARC Yok):
eARC hattında continuity açık; konektör lehim çatlağı. Konektör yeniden lehimlendi, seçici IC sağlam. ARC/eARC geri geldi.

Vaka-D (Port Seçerken Reset):
I²C hattında aralıklı NACK; IC iç fault + LDO ripple. IC ve LDO değişti, ripple düştü; menüde port değişimi stabil.

12) Ölçüm ve Sinyal Bütünlüğü İpuçları

• Eye-diagram şart değil; pratikte yüksek çözünürlük/yenileme ve farklı kablo ile test “marj” gösterir.

• Ferrit boncuk/seri direnç: Aşırı ringing varsa üretici referans tasarımındaki değerleri kullan.

• Topraklama: HDMI kalkan toprağı ile sistem toprağı birleşimi düşük empedanslı olmalı; aksi takdirde EMI ve CEC anomalileri.

13) Maliyet–Fayda

• Seçici IC: 350 – 1.500 TL (özellik ve paket tipine bağlı).

• ESD dizileri/ küçük pasifler: 100 – 400 TL.

• İşçilik (rework + test): 1.200 – 2.800 TL.

• Toplam tipik: 1.650 – 4.700 TL.

• Anakart değişimi genellikle daha pahalı ve bulunurluk belirsizdir; doğru parça değişimi yüksek ROI sağlar.

14) Kullanıcı Deneyimi: Onarım Sonrası Somut Kazanımlar

• Port geçişleri anında ve kararlı; “sinyal yok” hataları kaybolur.

• 4K HDR/120 Hz oyun senaryolarında kesinti azalır, VRR/ALLM (destekliyse) stabil çalışır.

• AVR/soundbar ile ARC/eARC handshake hızlı ve güvenilir olur.

• CEC komutları (TV aç/kapat, kaynak değişimi) öngörülebilir çalışır.

15) Sık Hatalar ve Kaçınma

• Sadece IC değiştirmek: Kısa devre kalmış ESD dizisi/HPD MOSFET’i kontrol etmeden takarsanız yeni IC’yi de yakarsınız.

• EDID’i güncellememek: Özellik bayrakları yanlışsa 4K/HDR açılmaz.

• Yetersiz decoupling: Yüksek hızlı IC’nin Vcc yakınında kondansatör eksikliği kararsızlığa neden olur.

• Konektör lehimini atlamak: Mekanik oynama sorun “yine geldi” şikâyeti doğurur.

• I²C pull-up değerini bozmak: Fazla küçük değer gürültü hassasiyeti, fazla büyük değer iletişim hatası getirir.

16) QA ve Stres Test Planı

• Çoklu kaynak senaryosu: Konsol, PC, medya oynatıcı; ardışık port değişimi 50+ döngü.

• Çözünürlük ve renk uzayı: 1080p/4K, SDR/HDR10/DV (varsa), 4:2:0/4:4:4 denemeleri.

• Uzun kablo ve düşük kalite kablo testleri: Marjı görmek için önemli.

• CEC/eARC matrisi: AVR’li/AVR’siz, TV hoparlörü/soundbar kombinasyonları.

• Isı döngüsü: 30→50 °C 2–3 tur; kararlılık.

• Rapor: EDID dump, ölçümler, kullanılan parça listesi, öncesi/sonrası video/foto.

17) Önleyici Bakım ve Kullanıcı Eğitimleri

• Kaliteli kablo ve aşırı bükülmeden kaçınma.

• Sık tak-çıkar yerine HDMI switch/receiver kullanmak.

• Kurutma/nem kontrolü: Nemli ortamlarda port korozyonunu azaltır.

• ESD dikkat: Kışın halı üstü statik yükle portlara dokunmadan önce metal gövdeye dokunarak deşarj olmak.

18) Gelecek: Yüksek Bant Genişliği ve Akıllı Anahtarlama

• HDMI 2.1a/eARC genişlemesi ile seçici IC’ler daha yüksek EQ/redrive yetenekleri kazanıyor.

• Akıllı CEC/EDID yönetimi: Kaynağa göre dinamik EDID profilleri.

• Entegre ESD + switch çözümleri: BOM’u sadeleştirirken dayanımı artırır.

• Otodiagnostik: Port başına hata sayacı/log; servis modunda arızayı hızla izole etmek.

19) Uygulamalı Atölye SOP (Özet)

1. Teşhis: HPD/5V, EDID okuması, I²C trafiği, CEC/eARC, termal kamera.

2. Çevre kontrol: ESD dizisi, HPD MOSFET, EDID EEPROM, konektör lehimleri, LDO.

3. Söküm: ESD, alt ısıtıcı, profil; pad temizliği.

4. Montaj: IC hizalama, lehim, decoupling; I²C pull-up doğrulaması.

5. Firmware/EDID: Gerekliyse güncelle; özellik bayraklarını doğrula.

6. QA: Çoklu kaynak/kablo, 4K/120, HDR, ARC/eARC, CEC testleri; ısı döngüsü.

7. Belgelendirme: EDID dump, parça/lot, öncesi/sonrası rapor.

8. Teslim: Kullanıcıya kablo/ESD/port kullanımı önerileri.

Sonuç

Giriş seçici IC, TV’nin “kaynaklar arası geçiş konforunu” görünmez biçimde yöneten, ancak arızalandığında tüm deneyimi baltalayabilen kritik bir düğümdür. Semptomların çoğu; EDID/HPD/I²C/CEC gibi yardımcı hatların veya ESD korumalarının durumu ile birlikte değerlendirilmediğinde yanlış teşhise gider. Başarılı ve kalıcı bir onarım;

• Doğru ölçümler (HPD/5V, EDID, I²C, sinyal marjı),

• Doğru parça seçimi (bant genişliği, redrive/EQ, pin uyumu),

• Profesyonel rework (QFN/BGA lehim, decoupling, toprak/EMI),

• Çevresel bileşenlerin (ESD, MOSFET, konektör, LDO) eşzamanlı restorasyonu ve

• Sıkı QA/stres testleri ile mümkün olur.

Bu disiplinle yapılan bir giriş seçici IC değişimi, 4K/120 Hz oyunlardan HDR sinema seanslarına, AVR/soundbar ile eARC kullanımından CEC otomasyonuna kadar tüm senaryolarda öngörülebilir, hızlı ve kesintisiz bir deneyim sağlar. Üstelik komple anakart değişimiyle kıyaslandığında maliyet daha düşüktür ve parça bulunurluk riski minimize edilir. Kısacası; doğru teşhis + doğru IC + doğru çevre onarımı = kararlı portlar ve mutlu kullanıcı.

Ankara’nın Televizyon ve Uydu Çözüm Merkezi: Her Şey İçin Yanınızdayız!
Televizyonunuzla ilgili her türlü ihtiyaca tek bir noktadan çözüm sunuyoruz! Mobilya tasarım hizmetimizle televizyonunuzun arkasına özel paneller hazırlıyor, estetik ve işlevsel çözümler üretiyoruz. Ayrıca televizyonunuzun ön panelinde oluşabilecek her türlü arızayı tamir ediyor, kırılan panellerinizi yenisiyle değiştiriyoruz. Led yanması gibi sık karşılaşılan sorunları profesyonel müdahalelerle gideriyor ve televizyonunuzun ilk günkü performansına ulaşmasını sağlıyoruz. Bununla da kalmıyor, yeni aldığınız televizyonları özenle kuruyor, kullanıma hazır hale getiriyoruz. Her marka ve model televizyon için sunduğumuz bu kapsamlı hizmetlerle, televizyon keyfinizin hiç kesilmemesini garanti ediyoruz.
Uydu kurulumu ve ayarlama konusunda da uzman ekibimizle yanınızdayız. İster bireysel, ister site yönetimi olsun, uydu sistemlerinin kurulum ve bakımını profesyonellikle gerçekleştiriyoruz. Büyük sitelere toplu uydu kurulumu sağlarken, kişisel taleplere de özel çözümler üretiyoruz. Ankara’nın tüm semtlerinde hizmet veriyoruz; ancak yalnızca Ankara ile sınırlı değiliz! Başka şehirlerden gelen taleplerinizi de karşılıyor, size en uygun çözümleri sunmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Televizyon ve uyduyla ilgili aklınıza gelebilecek her konuda yetkin bir hizmet sunma iddiasındayız.
Çocuğunuz oyuncak fırlattı ve ekran mı karardı? Bu tür problemlerle sık sık karşılaşıyoruz ve neyse ki bu gibi durumlar bizim uzmanlık alanımızda! Hem bireysel hem de kurumsal müşterilerimize sunduğumuz güvenilir, hızlı vze etkili çözümlerle televizyonlarınızın ömrünü uzatıyor, konforunuzu artırıyoruz. Eğer televizyonunuzla ilgili bir sorun yaşıyorsanız ya da ihtiyaç duyduğunuz uydu hizmetlerini düşünüyorsanız, doğru yerdesiniz. Televizyon keyfinizin kesintisiz devam etmesi için bir telefon kadar uzağınızdayız!