Çankaya TV Panel Aydınlatma Refractor Plate Değişimi

LCD/LED ve Mini-LED televizyonların arka aydınlatma mimarisinde görüntünün “gerçekten iyi” görünmesini sağlayan kritik katmanlar, çoğu zaman çıplak gözle görülmez: LGP (Light Guide Plate), refractor plate, difüzör ve prizma filmleri, reflektör tabakası ve LED barlardaki optik lensler birlikte çalışarak, LED’lerin noktasal ışığını geniş bir yüzeye homojen parlaklık ile yayar. Bu çok katmanlı yapıda refractor plate, LGP/LED kombinasyonundan çıkan fotonların kırınım-kırılma (refraction) profilini ayarlayan; belirli açısal dağılımları güçlendirip “tepe parlaklığı” ile kenar/merkez dengesi arasında köprü kuran, mühendislik açısından “ince ayar” görevi gören parça olarak öne çıkar.

Zamanla refractor plate üzerinde mikro çizikler, dalgalanma (waviness), sararma, solvent lekesi, termal bükülme, vida torkundan kaynaklı lokal gerilim veya taşımadan doğan mikro kırıklar oluşabilir. Sonuç clouding, hot-spot, vinyet, banding, renk/ton uniformitesi bozulması ve düşük tonda “harita” gibi görünen mura kusurlarıdır. Bu yazı, refractor plate değişimini uçtan uca ele alır: optik rolü, arıza belirtileri, teşhis ve ölçüm protokolleri, parça seçimi ve uyumluluk, ESD-toz yönetimi, söküm-montaj adımları, LED lens/LGP ile eşgüdüm, kalite güvence (QA), maliyet–fayda ve gerçek atölye vaka çalışmaları. Amaç, “bir plakayı değiştir” basitliğinden çıkıp, sistem yaklaşımı ile kalıcı bir parlaklık uniformitesi restorasyonu yapmaktır.

1) Arka Aydınlatma Anatomisi: Refractor Plate Nereye Oturur?

Tipik katman sıralaması (modele göre değişebilir):

• LED bar + lens → Refraktör/geçiş plakası (refractor plate) → LGP (ışık kılavuz plaka) → Alt difüzör → Prizma(lar) (BEF/DBEF) → Üst difüzör → LCD cam.
  Bazı üreticilerde “refractor plate”, LGP’nin LED ile etkileşimde olduğu giriş yüzeyi ile difüzör altı ara plaka olarak iki ayrı tasarıma ayrılabilir. Temel fonksiyon: LED’lerin yüksek açılı/aksiyal bileşenlerini hedefli şekilde dağıtıp, LGP içindeki tam yansıma koşullarını optimize etmektir. Böylece kenar parlaklığı kontrol edilir, LED lenslerinin “iz bırakma” eğilimi bastırılır.

2) Refractor Plate Arızası: Görsel Semptom Haritası

• Hot-spot/fener etkisi: LED hizalarında dairesel parlak öbekler.

• Vinyet: Merkez parlak, kenarlar sönük (veya tersi).

• Clouding/halo: Özellikle köşelerde “ışık halesi”.

• Banding: LED bar doğrultusunda yatay/dikey parlaklık bantları.

• İnce taneli “sparkle” dokusu: Mikro çizik/partikül kaynaklı difüz saçılım.

• Renk/ton dengesizliği: Gri/ten tonlarında eşitsiz aydınlık algısı.

Not: Bu semptomlar yalnızca refractor plate’ten değil; LED lens, LGP çizikleri, optik film yön hatası, vida torku ve şasi bükülmesi gibi diğer faktörlerden de doğabilir. Teşhiste katmanlar arası ayrıştırma şarttır.

3) Kök Nedenler: Neden Bozulur?

• Termal döngü ve bükülme: İnce plakalar ısı altında eğilir; ışık çıkış açısı kayar.

• Solvent/temizlik hatası: Uygunsuz kimyasallar mikro yapıyı matlaştırır; haze artar.

• Vida torku/şasi eğriliği: Refractor/LGP arayüzünde gerilim → lokal parlaklık sapmaları.

• Nakliye/darbe: Kenar çatlakları, “mikro adım” oluşumu → ışık kırılma indisi süreksizliği.

• UV/yaşlanma: Sararma; tepe parlaklık ve mavi uçta spektral zayıflama.

4) Ölçüm ve Teşhis Protokolü

Laboratuvar kurulumu:

• Karanlık oda, 6500K referans, yansıtmasız ortam.

• Test pattern’leri: %100 beyaz, %20 gri, %5 gri, checkerboard, yatay/dikey gradient.

• Luminans haritalama: 9/25 nokta cd/m² ölçümü; ΔL(merkez-köşe) ve std. sapma.

• Kamera analizleri: Uzun pozla clouding, polarize filtreyle sızıntı.

• Mekanik düzlemsellik: Şasi eğriliğini mastar/feeler gauge ile kontrol.

• Katman izolasyonu A/B: Filmleri/refractor’u sırayla çıkarıp semptomun değişimini gözle.

Hızlı ipucu: %5 gri sahnede harita gibi lekeler daha net okunur; LED lens sorununda noktasal, refractor/LGP sorununda yayılan desenler baskındır.

5) Doğru Parça Seçimi: Parametreler ve Eşdeğerlik

• Kalınlık (μm) ve düzlemsellik: Dalga (waviness) az olmalı.

• Kırılma indisi (n) ve mikro yapı: Çıkış açısı dağılımı (batwing/lobe) hedeflenir.

• Haze ve transmitans (%T): Fazla haze → yumuşama ama tepe parlaklık düşer; düşük haze → hot-spot riski.

• Yüzey parlak/Mat yönü: Bazı plakalar tek yöne özelleştirilir; yön işaretleri önemlidir.

• Termal genleşme uyumu: LGP ve çerçeve ile CTE farkı düşük olmalı.

• OEM parça kodu öncelikli; eşdeğer kullanılacaksa ölçümle doğrulama yapılmalı.

6) ESD, Toz ve Partikül Yönetimi

• İyonize hava ve ESD bileklik kullanın; statik, tozu optik yüzeye çeker.

• Yapışkan zemin paspası ve düşük hav akımı.

• Temizlik: Lint-free bez + %99 IPA; tek yön silme—dairesel hareket mikro çizik oluşturur.

• Kapama öncesi ışıkla tarama: “Sparkle” parçacıklarını yakalamak için plaka üzerinde şerit aydınlatma ile çapraz bakış.

7) Demontaj: Fotoğraflayıp Etiketleyin

1. TV enerjisini kesin, arka kapağı ve taşıyıcı braketleri sökün.

2. Difüzör-prizma filmleri sırayla kaldırın; her tabakaya numara ve yön etiketi.

3. LGP’yi ve refractor plate’i ayırın; kenardan tutun, yüzeye dokunmayın.

4. Şasi düzlüğü ve vida pedlerini kontrol edin; gerekirse shim ile düzeltin.

8) Montaj: Yüzey Alanında “Hava Kilidi” Bırakmayın

• Refractor plate’i tek seferde ve hava hapsi kalmayacak şekilde yatırın.

• Yön işareti (arrow/laser mark) doğru yöne bakmalı; ters montaj tepe parlaklığı dağıtır.

• LGP ile tam temas sağlayın; arada partikül yok.

• Çerçeve kapamadan önce vida torku planı: karşılıklı/çapraz ve üretici Nm değeri.

9) LED Lens – LGP – Refractor Üçlüsü: Birlikte Düşünün

Sırf refractor plate’i değiştirip LED lens sararmasını veya LGP çiziklerini görmezden gelmek kısa süreli sonuç verir.

• LED lens hizası ve yapışkan yüksekliği hot-spot’u tetikler.

• LGP çizikleri/kenar yontulması, yönlü saçılım doğurur.

• Refractor yenilenirken LED bar lens ve LGP mutlaka şeffaflık ve yüzey açısından değerlendirilmeli.

10) İlk Güç-Up ve Hızlı Tarama

• %100 beyaz: ΔL(merkez-köşe) hedef ≤ %15 (model bazlı).

• %5 gri: Mura/banding; önceki semptomla karşılaştırın.

• RGB rampaları: Renk/ton uniformitesi.

• Mini-LED zonlarında geçiş izleri: Aşırı “gain” varsa bir kademe lokal karartma yumuşatması yardımcı olabilir.

11) Vaka Çalışmaları

Vaka-A | Kenar Halo + Vinyet
65″ edge-LED model. Köşelerde halo, merkez parlak. İnceleme: Refractor plate dalga yapmış, tork yüksek. Çözüm: Yeni plaka + tork düşürme + şasi shim. ΔL %22 → %9.

Vaka-B | Hot-spot İnadı
Yalnız plaka değişimi yetersiz kaldı. LED lenslerde sararma vardı. Lens + refractor birlikte değişince %5 gri sahnede noktasal parlaklık kayboldu.

Vaka-C | Sparkle Şikâyeti
Temizlik dairesel yapılmış, mikro çizik oluşmuş. Yeni plaka, tek yön temizlik protokolü ve iyonize hava ile “taneli doku” etkisi bitti.

Vaka-D | Banding – LGP Kenar Çentiği
Refractor değişimi sonrası hâlâ bant vardı. LGP kenarında çentik tespit edildi. LGP değişince bant tamamen kayboldu.

12) Riskler ve Kaçınma Stratejileri

• Yön hatası: Plakayı ters yerleştirmek tepe parlaklığı düşürür.

• Aşırı tork: Kenar sızıntısı ve vinyet.

• Toz kapanı: “Sparkle” kalıcı olur; kapamadan önce ışıkla tarayın.

• Sahte eşdeğer parça: Haze/%T farklıysa HDR tepe parlaklık düşer; ölçümle doğrulayın.

• Şasi eğriliği: Yeni plaka da kısa sürede dalga yapar; düzlemsellik şart.

13) Maliyet–Fayda

• Refractor plate (boyut/seriye göre): 1.200 – 4.800 TL

• İşçilik (temiz alan + ölçüm): 1.800 – 3.800 TL

• Toplam: 3.000 – 8.600 TL
  Karşılaştırma: Panel komple değişimi 3–5 kat pahalı olabilir. LED/LGP sağlamsa yüksek ROI.

14) Kullanıcı Deneyimine Etki: Ölçülebilir Kazanç

• Beyaz/gri sahnede harita ve halo kaybolur.

• HDR’de tepe parlaklık hedefe yaklaşır; ton eşleşmesi stabilleşir.

• Yandan bakışta renk/aydınlık değişimi azalır (doğru mikro yapı ile).

• Oyun modunda uniform arka planlarda banding belirgin azalır.

15) QA ve Belgelendirme

• Öncesi/sonrası luminans haritaları ve ΔL değerleri.

• Kullanılan parça kodu/lot, montaj yön şeması.

• Vida tork kayıtları, temizlik ve ESD protokolleri.

• Müşteriye teslim dosyası: Fotoğraflar + ölçüm tabloları.

16) Gelecek: Mikro-Optik ve Nano-İz Baskı (NIL)

• Nanoimprint ile mikro prizmatik yüzeyler; açısal dağılımın piksel altı kontrolü.

• Isı-adaptif polimerler: Sıcaklığa göre haze/indis ayarlayan akıllı plakalar.

• QD-film uyumlu profil: Spektral tepeyi korurken uniformiteyi artıran tasarımlar.

• AR/AG üst kaplamalar ile düşük “grain” kombinasyonları.

17) Atölye SOP – Uygulamalı Adım Adım

1. Ölçüm: %100 beyaz, %5 gri; ΔL ve foto kayıt.

2. İç açım: ESD, iyonize hava, etiket/foto ile sıra kaydı.

3. Şasi kontrolü: Düzlemsellik + tork pedleri.

4. LED/LGP muayene: Lens sararması, LGP çizik/çentik.

5. Refractor montajı: Yön işareti, tek seferde yatır, hava kilidi yok.

6. Temizlik: Lint-free + tek yön IPA; partikül taraması.

7. Kapatma: Tork sırası/ değeri; mastik fazlası yok.

8. Test: %100 beyaz/%5 gri; HDR patch; izleme açısı.

9. Kalibrasyon: Gerekirse 2/10-point WB, gamma, CMS.

10. QA raporu: Ölçümler, lot, foto; teslim.

Sonuç

Refractor plate, TV arka aydınlatmasında görünmez ama kritik bir rol oynar: LED’lerin açısal dağılımını şekillendirir, LGP ve optik filmlerle birlikte parlaklık uniformitesini oluşturur. Arızalarında görülen clouding, hot-spot, vinyet ve banding, yalnızca izleyici konforunu değil, HDR performansını da baltalar. Başarılı bir değişim; doğru teşhis (LED lens, LGP, film ve şasi birlikte değerlendirme), parametre uyumlu parça seçimi, ESD-toz disiplini, yön/tork doğruluğu ve ölçümle doğrulanan QA ile mümkündür. Bu disiplinle, panel komple değişimine gitmeden yüksek ROI ile algılanan görüntü kalitesi belirgin biçimde yükseltilir; beyaz sahneler temizlenir, HDR “punch” geri gelir, oyun ve sinema senaryolarında istikrarlı, homojen bir ekran elde edilir.

Ankara’nın Televizyon ve Uydu Çözüm Merkezi: Her Şey İçin Yanınızdayız!
Televizyonunuzla ilgili her türlü ihtiyaca tek bir noktadan çözüm sunuyoruz! Mobilya tasarım hizmetimizle televizyonunuzun arkasına özel paneller hazırlıyor, estetik ve işlevsel çözümler üretiyoruz. Ayrıca televizyonunuzun ön panelinde oluşabilecek her türlü arızayı tamir ediyor, kırılan panellerinizi yenisiyle değiştiriyoruz. Led yanması gibi sık karşılaşılan sorunları profesyonel müdahalelerle gideriyor ve televizyonunuzun ilk günkü performansına ulaşmasını sağlıyoruz. Bununla da kalmıyor, yeni aldığınız televizyonları özenle kuruyor, kullanıma hazır hale getiriyoruz. Her marka ve model televizyon için sunduğumuz bu kapsamlı hizmetlerle, televizyon keyfinizin hiç kesilmemesini garanti ediyoruz.
Uydu kurulumu ve ayarlama konusunda da uzman ekibimizle yanınızdayız. İster bireysel, ister site yönetimi olsun, uydu sistemlerinin kurulum ve bakımını profesyonellikle gerçekleştiriyoruz. Büyük sitelere toplu uydu kurulumu sağlarken, kişisel taleplere de özel çözümler üretiyoruz. Ankara’nın tüm semtlerinde hizmet veriyoruz; ancak yalnızca Ankara ile sınırlı değiliz! Başka şehirlerden gelen taleplerinizi de karşılıyor, size en uygun çözümleri sunmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Televizyon ve uyduyla ilgili aklınıza gelebilecek her konuda yetkin bir hizmet sunma iddiasındayız.
Çocuğunuz oyuncak fırlattı ve ekran mı karardı? Bu tür problemlerle sık sık karşılaşıyoruz ve neyse ki bu gibi durumlar bizim uzmanlık alanımızda! Hem bireysel hem de kurumsal müşterilerimize sunduğumuz güvenilir, hızlı vze etkili çözümlerle televizyonlarınızın ömrünü uzatıyor, konforunuzu artırıyoruz. Eğer televizyonunuzla ilgili bir sorun yaşıyorsanız ya da ihtiyaç duyduğunuz uydu hizmetlerini düşünüyorsanız, doğru yerdesiniz. Televizyon keyfinizin kesintisiz devam etmesi için bir telefon kadar uzağınızdayız!